XXXII Forum Ekonomiczne, Karpacz 2023

Jak  można poprawić wyniki zdrowotne, losy pacjentów, poprzez większe zaangażowanie samorządu terytorialnego i systematyczną współpracę z podmiotami medycznymi? W szczególności profilaktyka dla dorosłych, aktywnych zawodowo, opieka dla osób starszych, edukacja dla dzieci i młodzieży mogą przynieść najbardziej spektakularne efekty zdrowotne.

Rekomendacje na bazie doświadczeń międzynarodowych i podmiotów zrzeszonych w Związku Pracodawców SPOIWO oraz IFIC Polska

Artykuł 68 Konstytucji RP gwarantuje bezwzględnie każdemu obywatelowi prawo do ochrony zdrowia. Przedmiotem tego prawa jest dostęp do świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych, równy dla wszystkich obywateli niezależnie od sytuacji materialnej. Obowiązkiem dla organów publicznych  wynikającym z ustawy zasadniczej jest również zapewnienie szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i seniorom.

Identyfikacja grup ryzyka oraz wprowadzenie skutecznych interwencji w ramach programów polityki zdrowotnej  – przez  menadżerów ochrony zdrowia i liderów  Jednostek Samorządu Terytorialnego, może doprowadzić perspektywie 5-10 lat do oczekiwanych zmian w szczególności w zakresie zmniejszenia nadumieralności z powodu zgonów możliwych do uniknięcia. Reforma  tych programów wymaga prostych zmian w istniejących dokumentach legislacyjnych, dopasowania nakładów do zadań, zaangażowania i osiąganych wyników (względem całej populacji zamieszkałej na danym terenie), kształcenia kadr zarządzających oraz sprawozdawczości i prezentowania danych. Celowe umowy na zadania populacyjne muszą być dostosowane do możliwości organizacyjnych podmiotu, jak również obligować do wzrostu wyników, w szczególności dostępności populacyjnej na oczekiwanym poziomie 65-85% objęcia populacji danym programem. Kluczowe jest płacenie za gotowość do pracy, wykonane zadania i osiągany wynik populacyjny.

Wiemy, jak ją wdrażać! Wdrożenie zintegrowanej, formalnej współpracy lokalnej wymaga przygotowania, dobrej organizacji, wspólnego przeszkolenia personelu samorządów, medycznego i wspierającego, zarządzających podmiotami, personelu NGO, a także monitoringu realizacji i mierzenia satysfakcji uczestników. Efektywna realizacja zadań, w tym programów przesiewowych finansowanych ze środków publicznych (NFZ, MZ, UE, in.) oraz ustawowych obowiązków gminy i powiatów  jest konieczna w celu zapewnienia rzeczywistej dostępności do opieki profilaktycznej wszystkim mieszkańcom. Podstawą dobrej organizacji opieki profilaktycznej są:

1. uporządkowanie procesów zgodnie z przyjętymi procedurami
2. powołanie i szkolenie koordynatorów nadzorujących proces prewencyjno-leczniczy w podmiocie medycznym
3. jasny podział obowiązków członków współpracującego ze sobą zespołu profesjonalistów medycznych, personelu pomocniczego i koordynatora,jednostki samorządu terytorialnego
4. aktywna akwizycja na badania profilaktyczne
5. wsparcie przez system operacyjny przychodni i rozwój tego systemu
6. edukacja grup docelowych pacjentów, narzędzia wspierające
7. mobilny sprzęt medyczny, POC, współpraca logistyczna – transport pacjentów
8. pakiety badań w lokalizacji i pracowniach diagnostycznych
9. konsultacje POZ i AOS dla chorych lub grup wysokiego ryzyka
10. dotarcie do pełnego mianownika lokalnej społeczności – grupa docelowa zdefiniowana np. w oparciu o podatek za wywóz śmieci
11. współpraca organizacyjna, wspólna obsługa e-Rejestracji, systemu IT – terminarze
12. pozysk środków przez gminę za efekt zdrowotny
13. ustanowione cele w oparciu o lokalne uwarunkowania populacyjne, systematyczność w osiąganiu
14. mierzenie luki wyników, efektów, osiąganych wyników, ewaluacja i korekta działań

Standardem powinno być tzw. zarządzanie całą lokalną populacją, zarówno pacjentami dotychczas niebadanymi, zdrowymi jak i przewlekle chorymi, poprzez: Podział grup docelowych (dzieci i młodzież; dorośli, aktywni zawodowo; seniorzy) Pakiety i programy obowiązkowe (fundamentalne) dedykowane grupom docelowym [szczepienia – profilaktyka pierwotna; bilans dorosłego (pakiet podstawowy – profilaktyka chorób układu krążenia, depresji, otyłości, onkologiczna) pakiet seniora – wczesne wykrywanie chorób] Pakiety opcjonalne (po uzyskaniu min. 65% wykonania obowiązkowych)

Co będzie świadczyło o powodzeniu wdrażanych zmian? Każdy proces zmiany musi prowadzić do osiągnięcia konkretnych celów, które zgodnie ze sztuką dobrego zarządzania powinny być SMART. Zlecone zadania muszą być opisane konkretnymi miarami, które powinny być analizowane, zarówno na poziomie systemu, regionu, jak również placówki w modelu benchmarku. Analiza dynamiki mierników i ich porównywanie pomiędzy regionami i podmiotami pozwoli na ograniczanie nierówności w dostępie do usług zdrowotnych i ich jakości. Proponowane podstawowe mierniki wartości to:

1. Odsetek pacjentów objętych profilaktyką pierwszo- i drugorzędową (w podziale na programy)
2. Odsetek pacjentów objętych opieką koordynowaną w POZ
3. Odsetek pacjentów korzystających z SOR
4. Odsetek pacjentów niebadanych powyżej 5 lat
5. Zmiana średniej długości życia mierzona w odstępach 5 letnich

Inwestycje w zintegrowaną współpracę powinny sprzyjać poprawie wskaźników jakości i ograniczaniu nierówności w zdrowiu jak również pozwalać na sfinansowanie zwiększonego nakładu pracy. O jej wybranych praktycznych aspektach będziemy rozmawiać podczas panelu Zintegrowana współpraca – kto na niej zyskuje?